Các quy định kiểm định phao báo hiệu đường thủy nên biết, tránh rủi ro

Kiểm định phao không phải là thủ tục mang tính hình thức mà là một yêu cầu bắt buộc để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho hoạt động giao thông thủy. Trong bối cảnh hệ thống luồng lạch ngày càng mở rộng, mật độ tàu thuyền gia tăng nhanh chóng, việc kiểm định các thiết bị báo hiệu đặc biệt là phao đường thủy trở thành nhiệm vụ không thể trì hoãn. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích lý do vì sao việc kiểm định phao phải được thực hiện nghiêm túc, đúng quy chuẩn, đồng thời chỉ rõ các căn cứ pháp lý và trách nhiệm liên quan.

Phao đường thủy là gì và tại sao phải kiểm định phao báo hiệu thường xuyên?

Vai trò của phao trong giao thông thủy

Phao đường thủy là thiết bị nổi được bố trí cố định hoặc bán cố định tại các tuyến sông, kênh, rạch, luồng tàu, vùng neo đậu hoặc khu vực nguy hiểm nhằm:

• Chỉ dẫn hướng đi an toàn cho phương tiện thủy
• Phân luồng giao thông theo quy định
• Cảnh báo vật cản, đá ngầm, vùng nước cạn
• Giới hạn khu vực cấm hoặc thi công

Mỗi loại phao có màu sắc, hình dạng và tín hiệu đèn riêng biệt giúp người điều khiển nhận biết chính xác hướng đi trong điều kiện bình thường hoặc thời tiết xấu. Độ chính xác của thông tin mà phao truyền tải phụ thuộc hoàn toàn vào việc kiểm định đúng quy trình và đúng chuẩn kỹ thuật.

Nguy cơ tiềm ẩn nếu không kiểm định đúng chuẩn

Nếu một chiếc phao không đạt chuẩn được đưa vào khai thác, hậu quả có thể rất nghiêm trọng:

• Mất khả năng định vị nếu phao bị trôi khỏi vị trí cố định
• Tín hiệu sai lệch khiến phương tiện định hướng sai
• Đèn không hoạt động hoặc sai chu kỳ gây mất nhận biết vào ban đêm
• Vật liệu xuống cấp làm phao mất khả năng nổi hoặc rò rỉ nước
• Màu sắc phai mờ làm sai lệch thông tin cảnh báo

Các yếu tố trên đều có thể dẫn đến tai nạn va chạm, mắc cạn hoặc sự cố hàng hải. Đồng thời, đơn vị không kiểm định hoặc không phát hiện sai phạm sẽ bị xử phạt theo luật định và có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự nếu thiệt hại xảy ra.

Căn cứ pháp lý cho việc kiểm định phao đường thủy

QCVN 39:2011/BGTVT

Đây là Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia do Bộ Giao thông vận tải ban hành quy định chi tiết về hệ thống báo hiệu đường thủy nội địa bao gồm:

• Vật liệu, hình dạng, kích thước của các loại phao
• Độ nổi tối thiểu và khả năng chịu lực
• Màu sắc và sơn phản quang theo từng chức năng
• Hệ thống đèn tín hiệu: màu đèn, chu kỳ chớp, cường độ sáng, tầm nhìn

Đây là tài liệu bắt buộc làm cơ sở để đánh giá chất lượng thiết bị báo hiệu trước khi đưa vào sử dụng hoặc trong quá trình khai thác thực tế. Kiểm định phao báo hiệu mà không căn cứ theo QCVN này thì mọi kết quả đều không có giá trị pháp lý.

Thông tư 77/2014/TT-BGTVT

Thông tư này là văn bản hướng dẫn thực thi QCVN 39, quy định rõ về:

• Trách nhiệm của đơn vị quản lý trong bảo dưỡng, kiểm định phao
• Tần suất kiểm tra và hình thức kiểm định
• Yêu cầu lưu hồ sơ kiểm định để phục vụ thanh tra, kiểm tra bất kỳ lúc nào

Tại Điều 8 và 9, Thông tư yêu cầu phao phải được kiểm tra định kỳ theo đúng kỹ thuật hiện hành và chỉ được sử dụng nếu đạt điều kiện kỹ thuật theo QCVN 39:2011/BGTVT

Nghị định 139/2021/NĐ-CP về xử phạt

Nghị định 139 quy định chi tiết xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông đường thủy nội địa. Các hành vi vi phạm liên quan đến kiểm định phao sẽ bị xử phạt như sau:

• Không kiểm định, không bảo dưỡng thiết bị báo hiệu: phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng
• Lắp đặt phao sai tiêu chuẩn kỹ thuật: phạt đến 30 triệu đồng
• Gây tai nạn do thiết bị báo hiệu không đạt chuẩn: có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự và đình chỉ hoạt động tuyến

Đây là các hình phạt nặng, thể hiện rõ tính bắt buộc của công tác kiểm định và vai trò pháp lý không thể làm ngơ.

>> Xem thêm: Cập nhật mới nhất quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của phao báo hiệu đường thủy

Loại phao nào nên kiểm định thường xuyên ?

Loại phao nào bắt buộc phải kiểm định?

Theo QCVN 39:2011/BGTVT và Thông tư 77/2014/TT-BGTVT, tất cả các loại phao đường thủy có chức năng báo hiệu, định hướng, cảnh báo hoặc phân luồng đều thuộc diện bắt buộc phải kiểm định trước khi đưa vào sử dụng. Việc kiểm định phao được áp dụng đối với:

• Phao luồng trái và luồng phải: sử dụng trong việc xác định hướng đi an toàn của tàu thuyền
• Phao giới hạn vùng cấm: thường dùng trong khu vực thi công, bảo vệ công trình hoặc hạn chế tiếp cận
• Phao neo: đánh dấu khu vực đậu tàu hoặc trạm trung chuyển
• Phao cảnh báo vật chướng ngại: lắp đặt tại các khu vực có đá ngầm, vật thể chìm, nguy cơ va chạm
• Phao thông báo đặc biệt: dùng để truyền tải thông tin quy định cụ thể về luồng tuyến hoặc hành vi bị cấm

Không phân biệt phao sản xuất trong nước hay nhập khẩu, mọi thiết bị thuộc nhóm báo hiệu trên mặt nước đều phải kiểm định phao theo quy định hiện hành trước khi lắp đặt chính thức.

Kiểm định ban đầu và kiểm định định kỳ

Công tác kiểm định phao bao gồm hai giai đoạn chính:

• Kiểm định ban đầu: là yêu cầu bắt buộc khi phao được đưa vào sử dụng lần đầu tiên tại một vị trí cụ thể. Việc kiểm định phải được thực hiện bởi tổ chức có thẩm quyền được Bộ Giao thông Vận tải chỉ định. Trong lần kiểm định này, toàn bộ thông số kỹ thuật của phao, khả năng chịu lực, vật liệu cấu tạo, hệ thống đèn tín hiệu và thiết bị nổi đi kèm đều phải đạt tiêu chuẩn của QCVN 39:2011/BGTVT.
• Kiểm định định kỳ: được thực hiện theo chu kỳ tối đa 12 tháng một lần. Mục tiêu nhằm đảm bảo thiết bị tiếp tục duy trì trạng thái vận hành an toàn và phù hợp với thực tế môi trường sử dụng. Đặc biệt, trong thời gian mưa bão hoặc lưu lượng tàu bè tăng cao, cần tăng cường tần suất kiểm định để kịp thời phát hiện hư hỏng hoặc sai lệch tín hiệu.

Thông tư 77/2014/TT-BGTVT, Điều 9 quy định rõ trách nhiệm của đơn vị khai thác luồng phải tổ chức kiểm định và bảo trì đúng chu kỳ, đồng thời lưu giữ hồ sơ kiểm định để phục vụ công tác thanh tra

Trường hợp nào cần kiểm định đột xuất?

Ngoài kiểm định định kỳ, trong thực tế có những tình huống bắt buộc phải kiểm định phao đột xuất, bao gồm:

• Khi phao bị tác động mạnh do va chạm hoặc thiên tai như bão, lũ, gió giật gây nghi ngờ về khả năng định vị hoặc hư hỏng cấu trúc
• Khi hệ thống đèn tín hiệu ngừng hoạt động hoặc chớp sai chu kỳ trong thời gian liên tục quá 24 giờ
• Khi phao có dấu hiệu lệch màu hoặc mờ sơn, không còn đủ khả năng truyền tín hiệu thị giác theo quy chuẩn
• Khi có thay đổi vị trí lắp đặt, điều này đòi hỏi kiểm định lại khả năng nổi, khả năng định hướng và tính ổn định tại vị trí mới

Tất cả các trường hợp trên đều phải được ghi nhận biên bản và thực hiện kiểm định phao lại theo đúng quy trình để đảm bảo không phát sinh rủi ro trong vận hành thực tế.

>> Xem thêm: Kiểm định lỗi phao đường thủy: Quy trình và tiêu chuẩn mới nhất

Quy trình kiểm định phao đường thủy tiêu chuẩn

Khảo sát thực địa và hồ sơ pháp lý

Bước đầu tiên trong quy trình kiểm định phao là tổ chức kiểm định phải tiến hành khảo sát trực tiếp hiện trường nơi đặt phao hoặc nơi lưu trữ thiết bị trước khi đưa vào sử dụng. Mục đích của bước này bao gồm:

• Đối chiếu vị trí lắp đặt thực tế với sơ đồ luồng được phê duyệt
• Xác minh nguồn gốc thiết bị, phiếu xuất xưởng, chứng nhận xuất xứ CO, chứng chỉ chất lượng CQ hoặc chứng thư nhập khẩu nếu có
• Kiểm tra hồ sơ thiết kế kỹ thuật, bản vẽ lắp đặt và cấu hình hệ thống đèn đi kèm

Toàn bộ hồ sơ pháp lý phải được nộp đầy đủ trước khi bước vào các bước kiểm tra kỹ thuật.

Đánh giá kỹ thuật và thử nghiệm thực tế

Sau khi xác minh hồ sơ, đội kiểm định tiến hành đánh giá kỹ thuật phao thông qua các bước sau:

• Kiểm tra cấu trúc vật lý: độ dày vật liệu, mối hàn, lớp sơn chống ăn mòn, khả năng chịu lực cơ học
• Thử nghiệm nổi và định vị: thả phao vào môi trường thực tế để đo độ nổi, độ nghiêng và khả năng giữ vị trí
• Kiểm tra đèn tín hiệu: đo cường độ ánh sáng bằng lux meter, kiểm tra chu kỳ chớp và cảm biến ánh sáng tự động bật tắt
• Đánh giá khả năng vận hành liên tục: yêu cầu phao hoạt động trong điều kiện giả lập 48 giờ để đánh giá sự ổn định

Tất cả các bước thử nghiệm phải được ghi chép chi tiết trong biên bản kiểm định phao để làm căn cứ cấp chứng nhận.

Cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn

Nếu phao đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật theo QCVN 39:2011/BGTVT và yêu cầu thực tế của tuyến luồng, tổ chức kiểm định sẽ tiến hành cấp Giấy chứng nhận kiểm định phao có giá trị pháp lý trong 12 tháng. Giấy chứng nhận phải nêu rõ:

• Loại phao
• Vị trí lắp đặt
• Thông số kỹ thuật đã kiểm định
• Ngày kiểm định và thời hạn hiệu lực

Trường hợp không đạt yêu cầu, tổ chức kiểm định sẽ từ chối cấp giấy chứng nhận và yêu cầu đơn vị quản lý khắc phục, thay thế hoặc tái kiểm định phao theo thời gian cụ thể.

Các tiêu chí kỹ thuật bắt buộc khi kiểm định

Trong công tác kiểm định phao, việc đánh giá đúng các tiêu chí kỹ thuật là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn vận hành lâu dài. Các tiêu chí này không thể đánh giá bằng cảm tính mà phải tuân theo các quy chuẩn quốc gia như QCVN 39:2011/BGTVT, đồng thời được đo lường, kiểm tra qua thiết bị và thực nghiệm cụ thể.

Vật liệu thân phao và khả năng chịu lực

Thân phao là bộ phận chịu lực chính, giữ toàn bộ hệ thống nổi trên mặt nước, nên yêu cầu về vật liệu rất nghiêm ngặt. Trong quá trình kiểm định phao, vật liệu phải được xác minh:

• Có khả năng chống ăn mòn trong môi trường nước mặn hoặc nước lợ
• Chịu va đập tốt, không dễ vỡ nứt khi bị tàu va chạm
• Không thấm nước, không bong tróc sơn sau thời gian dài sử dụng
• Vật liệu phổ biến bao gồm composite gia cường sợi thủy tinh, thép mạ kẽm hoặc polyethylene chịu lực cao

Các mẫu vật liệu nếu không đạt tiêu chuẩn hoặc không có chứng chỉ chất lượng (CQ) đều bị loại khỏi quy trình kiểm định.

Tính ổn định nổi và định vị

Một chiếc phao đạt chuẩn không chỉ cần nổi mà còn phải nổi đúng cách. Tức là:

• Phao không bị nghiêng lệch quá mức quy định (thường < 10 độ)
• Khả năng chống lật khi bị tác động bởi sóng hoặc dòng chảy mạnh
• Hệ thống dây neo phải đảm bảo giữ phao tại vị trí cố định, sai số vị trí tối đa cho phép là ±2 mét so với thiết kế

Kiểm định phao tại bước này yêu cầu phải có thực nghiệm thả nổi và đo đạc bằng thiết bị GPS hoặc thủy chuẩn địa hình.

Hệ thống đèn tín hiệu và chu kỳ chớp

Đây là một trong những hạng mục quan trọng nhất khi kiểm định phao. Hệ thống đèn tín hiệu phải được đánh giá theo các tiêu chí sau:

• Màu sắc đúng quy định: đỏ cho luồng trái, xanh cho luồng phải, vàng cho phao đặc biệt
• Chu kỳ chớp chính xác: kiểm tra bằng đồng hồ bấm giờ hoặc bộ đo tự động
• Cường độ sáng đạt yêu cầu: đo bằng luxmeter, đảm bảo tầm nhìn ít nhất 1 hải lý (1.852 km)
• Hoạt động liên tục tối thiểu 7 đêm trong điều kiện không nạp pin nếu dùng năng lượng mặt trời

Tín hiệu đèn sai chu kỳ hoặc không đủ cường độ sẽ khiến tàu thuyền hiểu nhầm và dễ gây tai nạn nghiêm trọng vào ban đêm.

Độ bền trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt

Phao hoạt động trong môi trường nước liên tục nên phải đảm bảo không bị xuống cấp quá nhanh. Trong kiểm định phao, đơn vị kiểm định sẽ đánh giá:

• Khả năng chống tia UV gây lão hóa vật liệu
• Độ bền kết cấu khi chịu mưa lớn và sóng mạnh
• Khả năng chống đóng rong, bám sinh vật biển gây mất nổi
• Độ bám màu sơn và phản quang sau thời gian dài sử dụng

Tất cả các chỉ tiêu trên nếu không đạt chuẩn sẽ dẫn đến việc phao phải sửa chữa, thay thế hoặc không được cấp chứng nhận kiểm định.

Hậu quả pháp lý nếu không kiểm định đúng hạn

Mức phạt cụ thể theo Nghị định 139/2021

Theo Điều 16 Nghị định 139/2021/NĐ-CP, các hành vi không thực hiện kiểm định phao theo quy định sẽ bị xử phạt như sau:

• Không kiểm định hoặc kiểm định sai quy trình: phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng
• Sử dụng phao chưa được kiểm định để khai thác: phạt đến 30 triệu đồng
• Không khắc phục sai sót sau khi bị yêu cầu kiểm định lại: phạt đến 50 triệu đồng và có thể bị yêu cầu ngừng hoạt động tuyến

Các mức phạt trên có thể cộng dồn nếu xảy ra tình trạng tái phạm hoặc gây hậu quả nguy hiểm cho người và phương tiện giao thông.

Rủi ro về tai nạn và trách nhiệm dân sự

Ngoài phạt hành chính, nếu một thiết bị phao không được kiểm định đúng hạn gây ra tai nạn giao thông đường thủy, đơn vị chủ quản còn có thể:

• Bị khởi kiện dân sự vì gây thiệt hại tài sản hoặc tính mạng
• Bị cấm thầu, ngừng cấp phép thi công trong các dự án liên quan
• Gánh trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại, bao gồm phí bảo hiểm và tổn thất kéo dài

Những hậu quả này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp mà còn gây thiệt hại tài chính không thể lường trước. Do đó, kiểm định phao phải được thực hiện nghiêm túc như một phần trong hệ thống quản lý rủi ro tổng thể của bất kỳ dự án hạ tầng giao thông nào.

NLT Group – Đơn vị sản xuất và lắp đặt phao đạt tiêu chuẩn kiểm định

NLT Group là một trong số ít doanh nghiệp tại Việt Nam có đủ năng lực toàn diện để sản xuất, lắp đặt và cung cấp hệ thống phao báo hiệu đường thủy đạt chuẩn kiểm định phao theo QCVN 39:2011/BGTVT. Với mô hình phân luồng 4.0 tích hợp công nghệ cảm biến định vị GPS, đèn tín hiệu năng lượng mặt trời và giám sát từ xa, NLT không chỉ đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe mà còn nâng cao hiệu quả vận hành và giám sát luồng tuyến theo thời gian thực. Tất cả thiết bị do NLT cung cấp đều có chứng nhận xuất xưởng, hồ sơ kiểm định rõ ràng và được lắp đặt bởi đội ngũ kỹ sư chuyên môn cao, sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu kỹ thuật từ phía chủ đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước.

Kết luận

Kiểm định phao là bước không thể thiếu trong quản lý và vận hành hệ thống báo hiệu đường thủy an toàn, hiệu quả và đúng quy định pháp luật. Thực hiện kiểm định đúng quy chuẩn không chỉ giúp ngăn ngừa tai nạn mà còn là cơ sở pháp lý để bảo vệ doanh nghiệp trước rủi ro và chế tài. Đầu tư vào thiết bị đạt chuẩn và lựa chọn đúng đơn vị triển khai như NLT Group chính là giải pháp tối ưu giúp đảm bảo vận hành hệ thống phao bền vững, chính xác và đúng pháp lý trong dài hạn.

H2: Câu hỏi thường gặp (FAQs)